Duże kompleksy leśne położone na północ od Grudziądza i między Biskupcem Pomorskim, a Nowym Miastem Lubawskim już na przełomie XVIII i XIX wieku stanowiły własność korony pruskiej. Zostały one podporządkowane Generalnemu Zarządowi Leśnemu który dzielił się na departamenty leśne obejmujące 200 do 300 tys. hektarów. Jednostkami terenowymi państwowej administracji leśnej były nadleśnictwa lub leśnictwa rewirowe.

Pierwsza instrukcja nadleśniczego określająca jego prawa i obowiązki ukazała się w 1817 roku.

Mniejsze kompleksy leśne położone w Szynwałdzie, Białochowie, Tymawie Wielkiej, Lisnowie, Szarnosiu, Bogdankach, Orlu, Słupie, Kłódce, Kitnówku, Mełnie, Rybieńcu, Wabczu, Wielkich Łunawach, Maruszy i Płutowie były w owych czasach własnością prywatną.

Po Pierwszej Wojnie Światowej i odzyskaniu niepodległości przez Polskę, formalne scalenie administracji lasów pomorskich z administracją państwową II Rzeczypospolitej nastąpiło 16. 01. 1925 roku.

Po pierwszym urządzaniu lasów które miało miejsce w 1923 roku powierzchnia nadleśnictwa Jamy wynosiła 4328,47 ha. W okresie do 1935 roku przejęto 514 hektarów lasów prywatnych, tym samym powierzchnia nadleśnictwa wzrosła do 4842,55 ha i nie uległa już zmianie do wybuchu wojny. W skład ówczesnego Nadleśnictwa Jamy wchodziły kompleksy leśne w miejscowościach: Szembruk, Jamy, Zarośle, Wielki Wełcz, Dusocin, Biały Bór, Rudnik, Ostrów Panieński.

Po II Wojnie Światowej Nadleśnictwo wznowiło działalność gospodarczą 1 października 1945 roku. W wyniku upaństwowienia lasów dużej własności ziemskiej w miejscowościach: Szynwałd /175,26 ha/, Białochowo /509,58 ha/, Tymawa Wielka /63,41 ha/, Lisnowo Zamek /314,19 ha/, Szarnoś /87,02 ha/, Bogdanki /66,08 ha/, Orle-Słup /714,94 ha, Kłódka /31,49 ha/, Kitnówko /78,77 ha/, Mełno /103,93 ha/, Rybieniec /427,24 ha/, Wielkie Łunawy /1081,50 ha/, Marusza /313,58 ha/ o ogólnej powierzchni 3966,59 ha i przekazaniu ich w zarząd Lasów Państwowych - Nadleśnictwa Jamy powierzchnia jego wzrosła do 8809,14 ha.

Pierwszego stycznia 1950 roku utworzono Nadleśnictwo Chełmno w skład którego weszło między innymi pięć leśnictw z Nadleśnictwa Jamy: Marusza, Rudnik, Biały Bór, Wielkie Łunawy i Ostrów Panieński o ogólnej powierzchni 3579 ha.

Kolejne, istotne zmiany organizacyjne nastąpiły 1 stycznia 1973 roku, w ramach ogólnokrajowej reorganizacji Lasów Państwowych, zlikwidowane zostaje Nadleśnictwo Chełmno, a do Nadleśnictwa Jamy powracają leśnictwa: Marusza, Rudnik, Biały Bór, Łunawy i Rybieniec. Leśnictwo Ostrów Panieński weszło w skład nowo utworzonego w 1973 roku Nadleśnictwa Ostromecko i dopiero po jego likwidacji w 1976 roku przyłączone zostało z powrotem do Nadleśnictwa Jamy.

Według stanu na dzień 1 stycznia 1976 roku powierzchnia nadleśnictwa wynosiła już 11434,01 ha.

Na mocy zarządzenia w sprawie dostosowania granic Okręgowych Zarządów Lasów Państwowych do aktualnego podziału administracyjnego Kraju, z dniem 1 stycznia 1979 roku przejęte zostają z Nadleśnictw Iława i Susz lasy o łącznej powierzchni 6741 ha, w tym: obręb Łąkorz /6307,63 ha/, Szkółka Zadrzewieniowa w Nawrze /165,08 ha/, kompleks Piotrowice /268,08 ha/.

Szkółka Zadrzewieniowa w Nawrze zostaje zlikwidowana 6 listopada 1984 roku, a grunty rolne przekazane do Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Nowym Mieście Lubawskim.

Do Nadleśnictwa Iława przekazano leśniczówkę w Radomnie i 345,68 ha lasu.

Według stanu na dzień 1 stycznia 1986 roku powierzchnia Nadleśnictwa Jamy wynosiła 17971,16 ha. W okresie od 1992 do 1997 roku wzrosła o dalsze 979 ha w wyniku przekazania Lasom Państwowym lasów i gruntów do zalesienia - 31 grudnia 1997 r wynosiła 18950 ha.

Autor: A. Tarnawski

Literatura:

1. Antoni Żabko-Potopowicz (red), 1974: Twórcy i organizatorzy leśnictwa polskiego na tle jego rozwoju. PWN Warszawa 1974,

2. Antoni Żabko-Poptowicz (red) 1965: Dzieje lasów, leśnictwa i drzewnictwa w Polsce. PWRiL Warszawa 1965,

3. Zygfryd Kowalski (przew.), 1989: 60 lat leśnictwa na Ziemi Pomorsko-Kujawskiej. Bydgoszcz 1989,

4. Peszkowski Z.A.J., Zdrojewski S.Z.M.: Leśnicy w grobach Katynia. Warszawa 2001,

5. Kasprzyk St.: Dzieje Polskiego Towarzystwa Leśnego 1882-1982. PWRiL Warszawa 1984.