Od najdawniejszych czasów ludzie czcili drzewa, szczególnie te wyróżniające się rozmiarami lub pokrojem, niektóre z nich uznawano nawet za święte. W kulturze Słowian wyjątkowe miejsce zajmował dąb jako symbol potęgi. Drzewa umożliwiały też zaspokajanie podstawowych potrzeb człowieka, dawały mu dach nad głową   i ciepło ogniska, chroniły przed wiatrem i odciągały pioruny.   Z drewna wytwarzano naczynia, sprzęty domowe, narzędzia i broń. Wraz z   upływem czasu i rozwojem cywilizacyjnym zapotrzebowanie na drewno zaczęło wzrastać.   Pierwszym gatunkiem   objętym ochroną na ziemiach polskich był cis - król Władysław Jagiełło w Statucie Wareckim, wydanym w 1423 roku, zakazał wyrębu cisów. Termin 'pomnik przyrody' wprowadził   na przełomie XVIII i XIX wieku niemiecki przyrodnik i podróżnik Alexander von Humboldt (1769 - 1859), a korespondujący z nim Adam Mickiewicz zaczął   go używać opisując wiekowe drzewa w swoich utworach.
W polskim ustawodawstwie określenie 'pomnik przyrody' pojawiło się dopiero w   Ustawie o ochronie przyrody z dnia 7 kwietnia 1949 r.
 

W myśl Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku, z późniejszymi zmianami:

Art. 40.

1. Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.
2. Na terenach niezabudowanych, jeżeli nie stanowi to zagrożenia dla ludzi lub mienia, drzewa stanowiące pomniki przyrody podlegają ochronie aż do ich samoistnego, całkowitego rozpadu.

3. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia, kryteria uznawania tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody, kierując się potrzebą ochrony drzew i krzewów ze względu na ich wielkość, wiek, pokrój i znaczenie historyczne,
a odnośnie tworów przyrody nieożywionej – ze względu na ich znaczenie naukowe, estetyczne i krajobrazowe.

W stosunku do pomników przyrody mogą obowiązywać następujące zakazy:
1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru;

2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych;

3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby;

4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;
5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;

6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych;
7) zmiany sposobu użytkowania ziemi;

8) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin   i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;

9) umieszczania tablic reklamowych.

Zakazy, o których mowa powyżej nie dotyczą:

1) prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody;

2) realizacji inwestycji celu publicznego po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody;

3) zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa;
4) likwidowania nagłych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego i prowadzenia akcji ratowniczych.